WYRAŹ
SIEBIE ASERTYWNIE W KOMUNIKACJI
Kiedy pytam uczestników szkoleń, z
czym kojarzy im się asertywność – to najczęściej słyszę, że z umiejętnością
mówienia „nie”, z umiejętnością odmawiania z jednoczesnym zachowaniem szacunku
dla rozmówcy. I to jest „połowa” prawdy ?, bo asertywna komunikacja to również umiejętność wyrażenia własnego
zdania oraz emocji, z poszanowaniem granic własnych oraz rozmówcy.
Co zyskujesz dzięki
postawie asertywnej?
To, co najważniejsze, to wyrażasz
siebie, dbasz o swoje własne granice. Jeśli wiesz co lubisz, a czego nie
lubisz, wiesz na co chcesz się zgodzić w relacji, a na co nie i umiesz to
zakomunikować innym ludziom, to żyjesz w zgodzie z samym sobą. Dzięki temu nie
ponosisz kosztów emocjonalnych związanych z tym, że zgadzasz się na coś wbrew
sobie, ani nie musisz być agresywny w stosunku do osób, które o coś Cię proszą
lub żądają od Ciebie. Na pewno jesteś w stanie przypomnieć sobie sytuację, gdy
zgodziłeś się zrobić coś dla kogoś lub za kogoś i później miałeś do siebie
pretensje lub do tej osoby, że nie potrafiłeś odmówić, że nie zadbałeś o swoje
granice, o siebie. Komunikowanie się z innymi pokazuje, na ile jesteś osobą
dojrzałą emocjonalnie, czy emocje mają nad Tobą kontrolę, czy wręcz przeciwnie
– potrafisz je wyrażać w zadowalający dla Ciebie sposób. Dzięki temu tworzysz
satysfakcjonujące Cię, dające energię relacje z innymi ludźmi – zarówno w życiu
prywatnym, jak i zawodowym. Dodatkowo zyskujesz też czas i energię na
działania, na które masz ochotę, które Ci służą i są dla Ciebie rozwojowe, a na
które nie masz czasu, gdy zgadzasz się zrobić dla innych coś własnym kosztem.
Co inni zyskują
dzięki temu, że jesteś asertywny?
Bardzo szybko są w stanie określić
Twoje granice. Widzą kim jesteś i jakie są Twoje zasady współpracy z innymi.
Mogą liczyć na to, że jeśli coś Ci się nie będzie podobało we współpracy, to
dowiedzą się tego od Ciebie wprost. Nie muszą szukać „drugiego dna” i podtekstów
w Twoich wypowiedziach i zachowaniach. Dzięki temu komunikacja jest czysta
emocjonalnie, a konflikty nie nawarstwiają się, tylko są rozwiązywane
najszybciej, jak tylko jest to możliwe.
Na co warto
zwrócić uwagę, gdy zaczynasz swoją przygodę z asertywnością?
Każda zmiana niesie z sobą pozytywne
oraz negatywne skutki. Pozytywnym elementem niewątpliwie jest to, że pozwalasz
sobie na działanie zgodne z sobą. A jakie negatywne konsekwencje może mieć to,
że zaczynasz dbać o siebie i zaczynasz być asertywny? Przede wszystkim to, z
czym przyjdzie Ci się skonfrontować, to emocje – najczęściej złość, która
pojawi się u osoby z którą się nie zgadzasz, której odmówisz wykonania tego,
czego oczekuje od Ciebie. Zwłaszcza, jeśli do tej pory na wiele się zgadzałeś i
ta osoba jest przyzwyczajona do tego, że w relacji z nią stawiasz jej potrzeby
ponad własnymi. Niewątpliwie zdarzy się tak, że
ktoś może przestać Cię lubić, zwłaszcza w sytuacji, kiedy przestajesz
spełniać jego oczekiwania, a zaczynasz dbać o swoje granice. Tylko, czy warto
otaczać się osobami, które wykorzystują Twoją uległość i dbają wyłącznie o
własny interes?
Czego potrzebujesz,
by „pozwolić” sobie na zachowanie asertywne?
Pierwsze co przychodzi mi do głowy,
gdy myślę o postawie asertywnej, to jest to taki poziom pewności i wiary w siebie,
który pozwala Ci na asertywne wyrażanie siebie.
Sprawdź, czy dajesz sobie prawo do
tego by:
- czuć i wyrażać emocje
- bronić własnego zdania
- popełniać błędy
- nie zgodzić się z czyimś zdaniem
- zmienić zdanie
- czegoś nie wiedzieć
Jeśli tak, to od takiego myślenia
dzieli Cię już tylko krok do asertywnego wyrażania siebie. Jeśli natomiast
poczułeś, że nie dajesz sobie takiego prawa, to na pewno nie jest Ci obce
wchodzenie w uległość w stosunku do innych osób. To od czego możesz zacząć, to
zmiana myślenia na takie, że te prawa Ci się po prostu należą. Jestem
przekonana, że innym ludziom dajesz do tego prawo, więc zadbaj o siebie i też
skorzystaj z powyższych praw ?.
Jak krok po kroku zachować się
asertywnie?
Sytuacja 1
Rozmówca prosi Cię o coś lub czegoś od Ciebie żąda, a Ty
chcesz mu odmówić:
- Wysłuchaj rozmówcy do końca – pamiętaj, ze rozmówca często jest rozemocjonowany w
tej sytuacji, w związku z tym przerywanie jego wypowiedzi spowoduje u niego
eskalację emocji. - Dopytaj – sprawdź, o co konkretni chodzi
Twojemu rozmówcy, czego konkretnie od Ciebie oczekuje – jest to moment
przejścia z poziomu emocji do faktów i konkretów - Wykaż zrozumienie, że to z czym przychodzi do Ciebie
rozmówca, jest dla Ciebie ważne - Podaj argument – powiedz z jakiego powodu nie
spełnisz prośby / oczekiwania rozmówcy - Użyj zdartej płyty – nie zawsze jest tak, że Twój
rozmówca wycofa się z przekonywania Ciebie do realizacji jego oczekiwania po
pierwszej Twojej odmowie. Jeśli nie ustępuje, użyj kolejny raz tego samego argumentu.
A podczas całej sytuacji daj sobie czas na:
– oddech ? – podczas stresu, emocji zapominamy o oddychaniu, a dzięki niemu, a
zwłaszcza spokojnemu wydechowi, wracamy do realności i faktów
i zmniejszamy napięcie emocjonalne
– na czas do namysłu – nie musisz
zgadzać się lub odmawiać natychmiast
Sytuacja 2
Chcesz dać komuś informację zwrotną o tym, co Ci się nie
podoba we współpracy – metoda UFO:
- UCZUCIA – powiedz co czujesz – jakie emocje w Tobie
wywołuje czyjeś zachowanie - FAKTY – opisz sytuację, w której to zachowanie Ci
przeszkadza – skoncentruj się na faktach - OCZEKIWANIA – powiedz czego oczekujesz od tej
współpracy, czego w niej potrzebujesz
Koncentruj się na faktach i na własnych emocjach. Kiedy
zaczniesz stosować narzędzia asertywności – otwarcie będziesz komunikować swoje
emocje i potrzeby, dzięki czemu rozmówca będzie wiedział gdzie są Twoje
granice, na jakich zasadach może z Tobą współpracować. Będziesz też pokazywać
innym, że oni również mogą komunikować się z Tobą wprost, a dzięki temu
zmniejszy się poziom jawnej lub biernej agresji w komunikacji.
Jak i gdzie
praktykować asertywność?
Oczywiście wszędzie ?. Na początku jednak zachęcam Cię do ćwiczenia asertywności w sytuacjach
dla Ciebie neutralnych, czyli tych które nie powodują dużego stresu i emocji –
w sklepie, podczas rozmowy telefonicznej z telemarketerem. Dopiero, gdy
zaproponowane wyżej narzędzia staną się Twoim nawykiem, będziesz miał większą
swobodę w ich używaniu, zastosuj je w trudniejszych dla Ciebie relacjach.
Pamiętaj, że bardzo
ważnym elementem, który świadczy o asertywności jest spokojny ton głosu –
czasami nawet bardziej istotny niż sama treść.
Daj sobie prawo do asertywności, do obrony własnych granic,
wyrażania emocji i… do popełniania błędów podczas rozwoju własnej asertywności ?.